Hematokryt (HCT) to wskaźnik określający procentowy udział erytrocytów (czerwonych krwinek) we krwi. Jego poziom może wskazywać na anemię, odwodnienie lub inne zaburzenia. Jakie są normy hematokrytu i co oznacza wynik poniżej lub powyżej normy?
Normy hematokrytu (HCT)
Normy hematokrytu różnią się w zależności od wieku i płci:
- Kobiety: 37–47%
- Mężczyźni: 40–50%
- Noworodki: 44–64%
- Dzieci: 35–45%
Hematokryt poniżej normy – możliwe przyczyny
Niski poziom hematokrytu może wskazywać na różne schorzenia i zaburzenia w organizmie.
Najczęstsze przyczyny obniżonego hematokrytu:
- Anemia – niedobór żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego.
- Przewodnienie organizmu – nadmiar płynów w organizmie może „rozcieńczać” krew, obniżając HCT.
- Przewlekłe choroby nerek – mogą prowadzić do zmniejszonej produkcji erytropoetyny, hormonu stymulującego wytwarzanie czerwonych krwinek.
- Krwawienia wewnętrzne – np. wrzody żołądka, obfite miesiączki lub krwawienia z przewodu pokarmowego.
- Choroby nowotworowe – np. białaczka, która wpływa na produkcję krwinek czerwonych.
- Ciąża – naturalne obniżenie hematokrytu w wyniku zwiększonej objętości osocza.
Hematokryt powyżej normy – możliwe przyczyny
Podwyższony hematokryt oznacza wzrost liczby erytrocytów lub zmniejszoną ilość osocza.
Najczęstsze przyczyny podwyższonego hematokrytu:
- Odwodnienie – zmniejszona ilość płynów w organizmie sprawia, że krew jest bardziej zagęszczona.
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – organizm kompensuje niedobór tlenu, produkując więcej czerwonych krwinek.
- Przebywanie na dużych wysokościach – organizm zwiększa produkcję erytrocytów w odpowiedzi na mniejszą ilość tlenu w powietrzu.
- Nadkrwistość pierwotna (czerwienica prawdziwa) – choroba szpiku prowadząca do nadmiernej produkcji czerwonych krwinek.
- Choroby serca – w niektórych przypadkach mogą powodować zwiększenie ilości erytrocytów.
- Przyjmowanie sterydów anabolicznych lub erytropoetyny (EPO) – może prowadzić do wzrostu hematokrytu.
Kiedy należy wykonać badanie hematokrytu?
Badanie hematokrytu jest często częścią morfologii krwi i warto je wykonać, gdy pojawiają się:
- Objawy anemii – osłabienie, zawroty głowy, bladość skóry.
- Podejrzenie odwodnienia – suchość w ustach, niskie ciśnienie, zmniejszona ilość oddawanego moczu.
- Problemy z układem oddechowym – duszności, przewlekły kaszel.
- Podejrzenie chorób serca lub płuc.
Podsumowanie
Hematokryt jest ważnym wskaźnikiem oceniającym ilość czerwonych krwinek w organizmie. Wynik poniżej normy może sugerować anemię lub przewodnienie, a powyżej normy – odwodnienie, choroby płuc lub nadkrwistość. W przypadku nieprawidłowego wyniku konieczna jest dalsza diagnostyka, aby określić przyczynę odchylenia i wdrożyć odpowiednie leczenie.
