Choć lekki stopień niepełnosprawności nie zawsze jest widoczny dla otoczenia, może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie danej osoby – również w pracy. Polskie prawo przewiduje konkretne regulacje dla osób z orzeczoną niepełnosprawnością, niezależnie od jej stopnia. W przypadku stopnia lekkiego wsparcie jest bardziej subtelne, ale nadal istotne. Jakie są definicje, obowiązki i przywileje dla pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności?
Czym jest lekki stopień niepełnosprawności?
Orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności przyznawane jest osobom, których sprawność organizmu została ograniczona, ale które są zdolne do podjęcia pracy w warunkach chronionych lub na otwartym rynku. Oznacza to, że osoba taka może funkcjonować samodzielnie, ale niektóre czynności życia codziennego czy zawodowego mogą sprawiać jej trudność.
Orzeczenie wydaje się na podstawie oceny stanu zdrowia, dokumentacji medycznej oraz ewentualnych opinii specjalistów. Najczęściej dotyczy to osób z przewlekłymi schorzeniami, umiarkowanymi zaburzeniami psychicznymi lub częściowymi ograniczeniami ruchowymi.
Stopień lekki nie oznacza braku niepełnosprawności – to formalne potwierdzenie, że istnieją utrudnienia, które należy uwzględnić przy zatrudnieniu i organizacji pracy.
Jakie prawa przysługują pracownikowi z lekkim stopniem?
Osoba z lekkim stopniem niepełnosprawności ma prawo do skróconego czasu pracy – maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo, chyba że lekarz medycyny pracy orzeknie inaczej. Pracodawca nie może żądać od takiego pracownika pracy w godzinach nadliczbowych ani nocnych, chyba że ten wyrazi zgodę i nie istnieją przeciwwskazania zdrowotne.
Dodatkowo pracownikowi przysługuje prawo do dodatkowej przerwy w pracy – 15 minut dziennie, traktowanej jak przerwa na odpoczynek lub ćwiczenia usprawniające. To pozornie drobiazg, ale dla wielu osób stanowi realne ułatwienie w organizacji dnia pracy.
Osoby z orzeczeniem mogą również korzystać z prawa do 10 dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego rocznie, ale dopiero po uzyskaniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W przypadku stopnia lekkiego to prawo nie przysługuje, ale już sama obecność w ewidencji osób niepełnosprawnych może być korzystna – np. przy aplikowaniu do firm otrzymujących dofinansowanie z PFRON.
Co powinien wiedzieć pracodawca?
Zatrudniając osobę z lekkim stopniem niepełnosprawności, pracodawca zobowiązany jest do przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy i warunków zatrudnienia. W praktyce oznacza to konieczność dostosowania stanowiska pracy do możliwości zdrowotnych pracownika, jeśli ten zgłosi taką potrzebę.
Nie ma obowiązku prowadzenia szczególnych ewidencji ani raportowania, o ile firma nie korzysta z dofinansowań związanych z zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami. Warto jednak pamiętać, że takie zatrudnienie może wiązać się z korzyściami – zarówno finansowymi, jak i wizerunkowymi.
Pracodawca nie może też dyskryminować osoby z orzeczeniem – ani przy rekrutacji, ani podczas realizowania obowiązków zawodowych. Wszelkie ograniczenia muszą mieć uzasadnienie zdrowotne, a nie osobiste przekonania pracodawcy.
Czy warto ujawniać orzeczenie w miejscu pracy?
Decyzja o poinformowaniu pracodawcy o posiadanym orzeczeniu należy wyłącznie do pracownika. Nie ma obowiązku ujawniania tego faktu, ale bez oficjalnej informacji pracodawca nie może przyznać ulg ani uwzględniać szczególnych uprawnień.
Ujawnienie orzeczenia może przynieść konkretne korzyści – lepsze dostosowanie środowiska pracy, ograniczenie obciążenia fizycznego czy psychicznego, a także uniknięcie niepotrzebnych konfliktów wynikających z niezrozumienia sytuacji zdrowotnej.
Osoba z lekkim stopniem niepełnosprawności ma pełne prawo do aktywności zawodowej – a system prawny przewiduje dla niej konkretne wsparcie. Warto z niego korzystać, zwłaszcza jeśli przekłada się to na komfort i bezpieczeństwo w miejscu pracy.
