Prokalcytonina (PCT) to biomarker stosowany w diagnostyce stanów zapalnych, szczególnie zakażeń bakteryjnych i sepsy. Jej podwyższony poziom może wskazywać na poważne infekcje wymagające pilnej interwencji medycznej. Badanie PCT jest szybkie i przydatne w różnicowaniu infekcji wirusowych i bakteryjnych, co pozwala uniknąć niepotrzebnego stosowania antybiotyków.
Czym jest prokalcytonina (PCT)?
Prokalcytonina to substancja produkowana w organizmie jako prekursor kalcytoniny – hormonu regulującego gospodarkę wapniową. W zdrowych warunkach jej poziom we krwi jest bardzo niski, ale w odpowiedzi na zakażenia bakteryjne gwałtownie rośnie. Organizm wytwarza ją głównie w wyniku silnych stanów zapalnych, takich jak sepsa czy ciężkie infekcje bakteryjne.
Kiedy wykonuje się badanie prokalcytoniny?
Prokalcytoninę oznacza się w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie poważnej infekcji. Najczęściej badanie to stosuje się w diagnostyce:
- Sepsy i zakażeń ogólnoustrojowych.
- Ciężkich infekcji bakteryjnych, np. zapalenia płuc czy zakażenia układu moczowego.
- Zakażeń szpitalnych, zwłaszcza u pacjentów po operacjach lub z osłabioną odpornością.
- Różnicowania infekcji bakteryjnych i wirusowych, aby uniknąć niepotrzebnego stosowania antybiotyków.
- Monitorowania skuteczności leczenia zakażeń.
Wzrost poziomu PCT może sugerować poważne zakażenie bakteryjne wymagające szybkiej interwencji.
Jakie są normy prokalcytoniny?
Wartości prokalcytoniny są interpretowane w zależności od jej stężenia we krwi.
Prawidłowy poziom PCT to mniej niż 0,05 ng/ml – oznacza to brak infekcji lub bardzo niskie ryzyko zakażenia.
Stężenie między 0,05 a 0,5 ng/ml wskazuje na niewielki stan zapalny, który może być związany z infekcją wirusową, łagodnym zakażeniem lub innymi stanami niezwiązanymi z bakteriami.
Wartości powyżej 0,5 ng/ml mogą sugerować infekcję bakteryjną – w takim przypadku konieczna jest dalsza diagnostyka i obserwacja pacjenta.
Jeśli PCT wynosi od 2,0 do 10,0 ng/ml, istnieje wysokie ryzyko poważnej infekcji, takiej jak sepsa. Wartości przekraczające 10,0 ng/ml wskazują na bardzo ciężki stan i wymagają natychmiastowego leczenia.
Co oznacza podwyższony poziom prokalcytoniny?
Podwyższone stężenie PCT najczęściej wskazuje na:
- Sepsę, czyli uogólnione zakażenie organizmu, które może prowadzić do niewydolności narządów.
- Ciężkie bakteryjne zapalenie płuc, szczególnie jeśli towarzyszą mu inne objawy infekcji.
- Ropne zakażenia narządów wewnętrznych, np. zapalenie otrzewnej czy ropień wewnątrzbrzuszny.
- Zakażenia pooperacyjne, które mogą być powikłaniem zabiegów chirurgicznych.
Podwyższona PCT może także występować u pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID-19, jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego.
Czy wysoki poziom PCT zawsze oznacza infekcję?
Nie zawsze. Istnieją inne stany, które mogą powodować wzrost prokalcytoniny, np.:
- Urazy, ciężkie oparzenia i operacje chirurgiczne.
- Przewlekłe choroby autoimmunologiczne.
- Niewydolność nerek, która może zaburzać metabolizm prokalcytoniny.
Dlatego wynik badania należy zawsze analizować w kontekście innych objawów oraz dodatkowych badań diagnostycznych.
Jak wygląda badanie PCT?
Badanie prokalcytoniny wykonuje się na podstawie próbki krwi żylnej. Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania, choć zaleca się pobranie krwi na czczo. Wynik może być dostępny w ciągu kilku godzin.
Leczenie podwyższonego poziomu prokalcytoniny
Podwyższona prokalcytonina nie jest chorobą, ale wskaźnikiem poważnego zakażenia. Leczenie zależy od przyczyny wzrostu PCT – jeśli jest wynikiem infekcji bakteryjnej, konieczne jest podanie antybiotyków. W przypadku sepsy pacjent wymaga intensywnej terapii, aby zapobiec niewydolności narządowej.
Ważne jest także monitorowanie poziomu PCT w trakcie leczenia – jego spadek sugeruje poprawę i skuteczność terapii.
Podsumowanie
Prokalcytonina to kluczowy marker diagnostyczny w wykrywaniu ciężkich infekcji bakteryjnych i sepsy. Podwyższony poziom PCT wskazuje na ryzyko poważnych zakażeń, ale nie zawsze oznacza infekcję – dlatego wynik powinien być analizowany w połączeniu z innymi badaniami i stanem klinicznym pacjenta. Badanie PCT pozwala również monitorować skuteczność leczenia i pomaga lekarzom podejmować decyzje dotyczące stosowania antybiotyków.
